HÀNH TRÌNH GIEO HẠT (62): CÂN BẰNG TRONG XÃ HỘI

Loài người là một trong những loài động vật có tập quán sống bầy đàn gọi là xã hội. Do bởi có cấu trúc tinh thần đặc biệt nên đã xây dựng nên một xã hội đặc biệt. Xã hội bầy đàn cần xây dựng các mối quan hệ có hệ thống tổ chức, có người đứng đầu và pháp luật, luật lệ riêng để điều hành tổ chức đó. Tất cả đều tuân thủ nguyên tắc cân bằng, nhân quả và cung cầu. Với sự phức tạp của tinh thần và trí tuệ, con người đã xây dựng nên các tập quán, văn hóa, luật lệ và đức tin cũng vô cùng phức tạp. Chúng ta sống trong xã hội thì cần hiểu điều này để biết sống cân bằng với xã hội.

Vào mỗi thời kỳ khác nhau, mỗi vùng miền khác nhau thì có phong tục tập quán, đức tin và pháp luật khác nhau, nó phụ thuộc vào sự tiến hóa tri thức của con người, tuy nhiên có những yếu tố tinh thần lại giống nhau ở mọi nơi, mọi lúc tạo thành bản tính của con người.

Bản tính nổi trội là tập tính bầy đàn cao cấp: con người sống thường hay a dua theo nhau. Điều này dẫn đến một số hệ quả như tổ chức chiến tranh quy mô lớn, hợp tác hay cạnh tranh nhau trong công việc sản xuất, kinh doanh, văn hóa… Chúng ta dẫn chứng các cuộc chiến tranh, biểu tình, lật đổ và các nhà máy sản xuất công nghiệp.

Bản tính nổi trội khác là đức tin: con người cần có đức tin để sống giống như không khí để thở, người ta cần phải tin vào một thứ gì đó, kể cả những thứ tưởng tượng và hy sinh vì nó. Không thấy động vật nào có đức tin kiểu giống như ở con người cả. Dẫn chứng là người ta có thể tin vào giá trị của một vật ảo tự đặt ra như Bitcoin và sẵn sàng bỏ tiền thật ra để mua nó. Tôn giáo cũng dựa vào đây mà ra đời.

Và tất nhiên còn đủ các bản tính khác như yêu thương, sinh tồn, bản ngã, tham ái… giống như mọi loài động vật khác nên chúng ta không cần nêu hết ra đây.    

Với những đặc tính như vậy khi giao thoa với nhau đã tạo nên vô vàn mối quan hệ xung khắc và phụ thuộc trong một xã hội. Trong xã hội loài người không một ai tồn tại độc lập được, bởi sự liên kết như thế đã tạo ra rất nhiều tác động qua lại với nhau nên buộc mỗi chúng ta phải học cách sống cân bằng với xã hội nếu không muốn bị diệt vong, đó chính là chủ đề bài viết này. Nhưng cụ thể chúng ta phải cân bằng như thế nào?

-Đầu tiên chúng ta phải hiểu rằng mình phải cân bằng với xã hội chứ đừng bắt xã hội cân bằng với mình. Ví dụ dễ hiểu là bạn phải bán mặt hàng nào mà người mua đang cần chứ không phải tìm cách bán thứ mà bạn đang có nhưng không ai cần đến. 

 -Tiếp theo là sống cân bằng: cuộc sống thực tế luôn luôn phức tạp bởi vì vô số nguyên nhân hình thành đến từ sự bất bình đẳng xã hội, tranh giành, tham ái, tự mãn, tự ái, tự ti, bản ngã… Như vậy phải tự biết là tùy theo từng tình huống cụ thể ta linh động giải quyết các yếu tố đang và sẽ tác động vào cuộc sống của mình với nguyên tắc cân  bằng là có qua có lại. Ví dụ sống phải tuân thủ theo pháp luật của địa phương; kinh doanh sản xuất phải theo nhu cầu người mua hàng, quan hệ biết hòa đồng với mọi người dù là người lạ hay quen hay thân thiết…

-Cái cuối cùng quan trọng nữa là sự giáo dục: Để điều chỉnh con người, chúng ta không chỉ dùng lời hay tiếng đẹp để khuyên bảo đơn thuần mà phải xây dựng cho được cả hệ thống giáo dục: giáo dục của gia đình, của văn hóa công ty và thậm chí là của cả quốc gia dân tộc. Tâm thức con người bị tác động rất lớn bởi giáo dục, giáo dục càng sớm thì càng tốt, những tri kiến thức được học có thể biến thành bản chất của một người nếu được rèn luyện tốt. Sách vở hay kinh sách tôn giáo chỉ cung cấp cho bạn những lý thuyết, còn chính bạn phải biết cách biến lý thuyết thành hành động thực tế, chứ nếu không thì chỉ là học lý thuyết suông thì cũng không hữu ích nhiều. Bạn không phải chỉ tìm hiểu về công đức nhưng lại không thực hành công đức để tạo phước cho mình; muốn thành công phải biết sống cân bằng nhưng bạn không thể chỉ tìm hiểu về nguyên lý cân bằng mà lại không thực hiện điều này. Giáo dục cách để sống cân bằng chính là dạy kỹ năng sống, là đưa tôn giáo vào cuộc sống thực tế nên gọi là tôn giáo nhập thế gian.

Nếu chúng ta thật sự quan tâm đến các vấn đề về tinh thần thì qua cách giáo dục đúng đắn, chỉ trong vòng 20 năm sẽ có một thế hệ hoàn toàn mới ra đời.  Minh chứng một số quốc gia trên thế giới làm tốt việc giáo dục này thì gia đình thường yên ấm và xã hội thường hài hòa ổn định và trở thành những nơi đáng sống.

 Giác tử.